NAH en depressie

Iedereen kan in zijn leven somber of depressief worden, zeker na een groot verlies zoals bij niet-aangeboren hersenletsel het geval is. Het is een fase in het rouwproces die normaal gesproken weer overgaat. Als het gevoel van somberheid ernstig is en lang aanhoudt, spreekt men van een (ernstige) depressie.

Bij een depressie is er sprake van meerdere van de volgende kenmerken:

  • een constant sombere stemming
  • nergens meer interesse of plezier in hebben
  • moeheid en gebrek aan energie
  • overal tegenop zien
  • gevoelens van minderwaardigheid en onterechte schuldgevoelens
  • verminderde of juist toegenomen eetlust
  • slecht slapen of juist te veel slapen
  • geen zin hebben in seks of intimiteit
  • regelmatig denken aan de dood

Depressie na hersenletsel

De diagnose depressie is niet altijd eenvoudig te stellen bij mensen met hersenletsel. Daarom is kennis van niet- aangeboren hersenletsel noodzakelijk om tot een goede diagnose te komen. Als gevolg van het letsel kan iemand namelijk kenmerken van een depressie hebben terwijl het geen depressie is. Denk aan vermoeidheid of een verminderd initiatief. Het omgekeerde kan ook. Soms lijkt bepaald gedrag het gevolg van hersenletsel terwijl ook op een depressie kan duiden. Bijvoorbeeld (verbale) agressie, een kort lontje, onrust of angst.

Verhoogde kans op depressie

Bij mensen met niet-aangeboren hersenletsel is de kans op een depressie verhoogd. Ongeveer een kwart van de mensen met traumatisch hersenletsel (door een klap op het hoofd, een val of een ongeval) die behandeld worden in een revalidatiecentrum heeft last van een depressie. Bij mensen met een CVA komt depressie in de eerste zes maanden na de beroerte voor bij 20 tot 50% van de mensen. Wat ook vaker voorkomt bij mensen met hersenletsel dan bij gezonde personen zijn depressieve klachten, zoals vermoeibaarheid, prikkelbaarheid, slapeloosheid en gebrek aan interesse. (Bron Federatie Medische Specialisten) 

Oorzaken somberheid of depressie

 

Als psychologisch trauma

Wanneer je getroffen bent door hersenletsel is er verlies van  gezondheid, zelfstandigheid, werk, rol in het gezin en allerlei vaardigheden. Het dagelijkse leven kent opeens beperkingen, de toekomst is onzeker geworden. Dat kan de iemand machteloos, somber of depressief maken. Het zijn normale en gezonde reacties op een heftige en ingrijpende gebeurtenis. Zulke reacties horen bij het verwerkingsproces. Mensen met hersenletsel staan voor een grote opgave: het verlies accepteren, de emoties onder ogen zien, een nieuwe balans vinden en zich aanpassen aan de nieuwe situatie om tenslotte verder te leven mét het hersenletsel. Er bestaan trainingen en methodes om beter te leren omgaan met depressieve gevoelens als gevolg van hersenletsel. Het behandelprogramma Hersenz is één van de mogelijkheden.

Door schade in de hersenen

Een depressie kan ook ontstaan door een directe verandering in de hersendelen die met de stemming te maken hebben. Mensen met hersenletsel in de linkerhersenhelft blijken extra gevoelig voor het ontwikkelen van een depressie. Beschadigingen in de linkerhersenhelft leiden vaak tot angstig en voorzichtig gedrag en soms tot passiviteit. Vaak is er sprake van afasie waardoor iemand niet meer goed kan communiceren. Daardoor kan iemand zich eenzaam en onbegrepen voelen, wat kan leiden tot depressieve gevoelens. De omgeving denkt vaak dat het een psychische reactie op het gebeurde is, die wel zal bijtrekken. Soms wordt pas na lange tijd duidelijk dat het direct samenhangt met het letsel en nooit meer overgaat. Verbetering is dan alleen mogelijk door te leren er zo goed mogelijk mee om te gaan.

Door overbelasting

Veel mensen met hersenletsel hebben last van vermoeidheid en een beperkte belastbaarheid. Zij raken daardoor sneller overbelast. Hierdoor kan iemand gemakkelijk een burn-out krijgen. Er is een verschil tussen burn-out en een depressie: Iemand die opgebrand is wíl wel maar kan niet door een gebrek aan energie. Bij iemand die depressief is ontbreekt ook de wil. Veel mensen met hersenletsel hebben een beperkte belastbaarheid en belanden daardoor vaker in een burn-out. Die kan uiteindelijk overgaan in een depressie. Er bestaan trainingen en methodes om beter te leren omgaan met vermoeidheid en beperkte belastbaarheid, zoals de ‘Grip op je energie’ van Hersenz en het revalidatieprogramma ‘Niet rennen maar plannen’ van de Hoogstraat.

 

Bij de samenstelling van deze special is gebruik gemaakt van meerdere bronnen waaronder de Gedragswijzer van de Hersenstichting, de Federatie van Nederlandse Specialisten en www.dip-en-dan.nl.

Veelgestelde vragen over hersenletsel

Hoe herken ik klachten als gevolg van hersenletsel?

De gevolgen van niet-aangeboren hersenletsel kunnen leiden tot uiteenlopende klachten. Veelvoorkomende klachten zijn vermoeidheid, vergeetachtigheid, snel overprikkeld raken, nergens toe komen. Lees verder.

Zijn klachten na NAH altijd direct zichtbaar?

Klachten na hersenletsel zijn niet altijd direct zichtbaar. Vaak komen klachten juist pas naar voren na verloop van tijd, bijvoorbeeld als iemand weer thuiskomt van revalidatie of zijn werk of hobby weer wil oppakken. De onzichtbare gevolgen van hersenletsel, zoals problemen met concentratie, vermoeidheid of overprikkeling komen vaak pas later aan het licht. Lees verder.

Kan ik leren omgaan met de gevolgen van hersenletsel?

Een deel van de mensen met hersenletsel herstelt nooit volledig. Maar dat wil niet zeggen dat er aan de klachten die mensen ondervinden in het dagelijks leven, niks meer gedaan kan worden. Mensen kunnen nieuwe manieren aanleren om met beperkingen om te gaan. Ook kan intensieve behandeling in een latere fase nog veel verbeteren aan de kwaliteit van leven. Lees verder.

Welke zorg is er na hersenletsel?

De zorg die geboden wordt na hersenletsel kan verdeeld worden in drie fasen. In de acute fase verblijft de patiënt vaak in het ziekenhuis. Als de patiënt medisch stabiel is gaat de herstelfase in, waarin door middel van revalidatiebehandeling wordt gewerkt aan maximaal herstel. De chronische fase begint als de patiënt klaar is met revalidatie en weer thuis is. Daar ervaart hij de gevolgen van het hersenletsel in het dagelijks leven. Lees verder.

Hersenz nieuwsbrief

Ontvang gratis de nieuwsbrief van Hersenz

Meld je vandaag nog aan en ontvang gratis de digitale versie van het Hersenz magazine 2023.